Dzieci ze spektrum autyzmu często doświadczają wyzwań związanych ze zmysłami. Mogą być nadwrażliwe na pewne bodźce sensoryczne, jednocześnie wykazując niedowrażliwość na inne. To trudne do zrozumienia i zarządzania, zarówno dla rodziców, jak i opiekunów. W tym artykule opiszę, czym są nadwrażliwość i niedowrażliwość sensoryczna, jak rozpoznawać te stany u dzieci z ASD oraz jakie kroki można podjąć, aby pomóc dzieciom radzić sobie z tymi wyzwaniami.
Co to jest nadwrażliwość i niedowrażliwość sensoryczna?
Nadwrażliwość sensoryczna to stan, w którym dziecko reaguje na bodźce sensoryczne w sposób przesadzony. Mogą to być dźwięki, światło, zapachy, dotyk, smaki i wiele innych rzeczy. Dla dziecka nadwrażliwego na dźwięki, nawet ciche dźwięki mogą wydawać się ogromnie głośne i przytłaczające. Nadwrażliwość na światło może sprawić, że dziecko będzie unikać jasnego oświetlenia, a nadwrażliwość na dotyk może skutkować unikaniem pewnych tkanin lub tekstur.
Niedowrażliwość sensoryczna jest przeciwnością nadwrażliwości. Dzieci z niedowrażliwością sensoryczną potrzebują silniejszych bodźców, aby zareagować. Mogą być obojętne na zimno lub gorąco, nie odczuwać bólu nawet w przypadku niewielkich urazów, lub nie zauważać pewnych zapachów.
Jak rozpoznać nadwrażliwość i niedowrażliwość u dzieci z ASD?
Rozpoznanie nadwrażliwości i niedowrażliwości u dzieci z zaburzeniem ze spektrum autyzmu może być wyzwaniem. Dzieci z ASD mogą mieć trudności w wyrażaniu swoich uczuć i doznań. Oto niektóre z objawów, na które warto zwrócić uwagę:
Objawy nadwrażliwości sensorycznej:
- Unikanie określonych bodźców. Dziecko może unikać jasnego światła, głośnych dźwięków, pewnych zapachów lub konsystencji jedzenia.
- Reakcje na bodźce. Dziecko może wykazywać ekstremalne reakcje na określone bodźce, takie jak wręcz przerażenie w obliczu pewnych dźwięków.
- Trudności w koncentracji. Nadwrażliwość może prowadzić do trudności w skupieniu uwagi, ponieważ dziecko jest stale rozpraszane przez bodźce z otoczenia.
Objawy niedowrażliwości sensorycznej:
- Brak reakcji na ból. Dziecko może nieodczuwać bólu lub może zareagować na niego w sposób nieproporcjonalny.
- Niezdolność do rozpoznawania niektórych uczuć cielesnych. Dziecko może nie wiedzieć, kiedy jest głodne, przemęczone lub ma mokre ubrania.
- Poszukiwanie intensywnych bodźców. Dziecko może szukać intensywnych doznań, takich jak gwałtowne huśtanie się lub mocne uciskanie.
Jak pomóc dzieciom radzić sobie z nadwrażliwością i niedowrażliwością?
1. Obserwacja i zrozumienie
Pierwszym krokiem jest dokładna obserwacja dziecka. Zrozumienie, jakie bodźce wywołują nadwrażliwość lub niedowrażliwość, pomoże dostosować otoczenie i interakcje w sposób, który będzie bardziej komfortowy dla dziecka.
2. Dostosowanie otoczenia
W przypadku nadwrażliwości można dostosować otoczenie, aby zmniejszyć liczbę i intensywność bodźców. To może obejmować zmniejszenie światła, zastosowanie słuchawek dźwiękochłonnych lub zmianę konsystencji jedzenia.
W przypadku niedowrażliwości sensorycznej można starać się dostarczać dodatkowe bodźce. To może oznaczać używanie tkanin o różnych fakturach lub wprowadzenie ćwiczeń sensorycznych do codziennego grafiku.
3. Terapia sensoryczna
Terapia sensoryczna prowadzona przez specjalistę może pomóc dzieciom nauczyć się radzenia sobie z nadwrażliwością i niedowrażliwością. Terapeuta pomoże dostosować interwencje do indywidualnych potrzeb dziecka.
4. Konsultacja z terapeutą zajęciowym lub pedagogiem specjalnym
Współpraca z terapeutą zajęciowym lub pedagogiem specjalnym może pomóc w opracowaniu planu działania i strategii, które pomogą dziecku lepiej radzić sobie z wyzwaniami sensorycznymi.
5. Cierpliwość i zrozumienie
Najważniejsze jest, aby być cierpliwym i pełnym zrozumienia. Dzieci z ASD potrzebują wsparcia i zrozumienia ze strony rodziny, opiekunów i specjalistów. Wspólnie można pomóc im rozwijać umiejętności radzenia sobie z nadwrażliwości