Martwisz się, że Twoje dziecko jeszcze nie mówi? Zastanawiasz się, czy to już czas na wizytę u specjalisty, czy może warto jeszcze poczekać? W tym artykule podpowiem, jak wspierać rozwój mowy malucha, który jeszcze nie zaczął mówić, i na co zwrócić uwagę, by nie przeoczyć sygnałów wymagających wsparcia logopedycznego.
Kiedy mówić o opóźnionym rozwoju mowy?
Każde dziecko rozwija się we własnym tempie, ale są pewne etapy, które powinny pojawiać się w miarę przewidywalnie:
- około 12. miesiąca – pierwsze słowa („mama”, „tata”, „daj”),
- około 18. miesiąca – 10–20 słów,
- około 2. roku życia – 50–100 słów i pierwsze proste zdania („mama daj”, „idziemy papa”).
Jeśli dziecko po ukończeniu 2. roku życia nie mówi żadnych słów, warto skonsultować się z logopedą lub neurologopedą. Im wcześniej rozpoczniemy terapię, tym większa szansa na skuteczne wsparcie rozwoju komunikacji.
Jak możesz wspierać dziecko w domu?
1. Mów do dziecka często i prosto
Nawet jeśli dziecko jeszcze nie odpowiada, Twój sposób mówienia ma ogromne znaczenie. Opowiadaj o tym, co robisz („Teraz myjemy rączki”, „Tu jest misio, śpi w łóżku”), używaj prostych zdań i powtarzaj wyrazy.
2. Zachęcaj do kontaktu wzrokowego i naśladownictwa
Kontakt wzrokowy i wspólne uwagi są podstawą komunikacji. Patrz dziecku w oczy, kiedy do niego mówisz. Zachęcaj do naśladowania min, dźwięków, gestów.
3. Reaguj na próby komunikacji
Dziecko może jeszcze nie mówić, ale często pokazuje potrzeby przez gesty, mimikę, spojrzenie. Zauważaj i reaguj na te sygnały – pokazujesz wtedy, że komunikacja ma sens i przynosi efekt.
4. Używaj gestów i mowy ciała
Gesty wspierają rozwój mowy. Możesz korzystać z prostych znaków np. „daj”, „pić”, „jeszcze”. To pomaga dziecku zrozumieć i przekazywać informacje, nawet jeśli nie potrafi jeszcze użyć słów.
5. Czytaj książeczki i śpiewaj piosenki
Książki obrazkowe, rymowanki i piosenki to nie tylko zabawa, ale też znakomity trening słuchu, uwagi i pamięci słownej. Wybieraj książeczki z prostym językiem i dużymi ilustracjami, zadawaj pytania: „Gdzie jest kotek?”, „Co robi pies?”
6. Ogranicz ekran czasu
Dziecko uczy się mowy w relacji, a nie z ekranu. Długotrwałe oglądanie bajek czy filmików może opóźniać rozwój mowy, dlatego rekomenduje się maksymalnie 0–1 godzinę dziennie (a najlepiej wcale przed 2. rokiem życia), z dorosłym komentującym treść.
7. Bądź cierpliwy i nie zmuszaj do mówienia
Nie naciskaj: „Powiedz to”, „Nie dostaniesz, jak nie powiesz”. Lepiej pokazuj, jak można się porozumieć, i ciesz się z każdej próby – nawet jeśli to tylko dźwięk czy gest. Twoja pozytywna reakcja motywuje bardziej niż presja.
Kiedy szukać pomocy logopedy?
Warto zgłosić się do specjalisty, jeśli:
- dziecko ma ukończony 2. rok życia i nie mówi (nawet pojedynczych słów),
- nie reaguje na imię, nie utrzymuje kontaktu wzrokowego,
- nie wskazuje palcem, nie naśladuje dorosłych,
- mówi mniej niż rówieśnicy,
- masz przeczucie, że „coś jest nie tak”.
Nie musisz czekać na „magiczne trzecie urodziny” – wcześniejsza interwencja logopedyczna może zapobiec trudnościom w przedszkolu, szkole i codziennym funkcjonowaniu.
Podsumowanie
Brak mowy u dziecka może być stresującym doświadczeniem dla rodziców, ale nie oznacza od razu poważnych zaburzeń. Czasem wystarczy więcej uważności, codziennej stymulacji i wspólnej zabawy. Jednak warto pamiętać, że „lepiej sprawdzić za wcześnie niż za późno” – specjalista pomoże ocenić, czy rozwój przebiega prawidłowo i wskaże najlepsze metody wsparcia.