Seplenienie (sygmatyzm) to jedno z najczęstszych zaburzeń artykulacyjnych u dzieci. Polega na nieprawidłowej realizacji głosek z grup syczącej („s”, „z”, „c”, „dz”), szumiącej („sz”, „ż”, „cz”, „dż”) oraz ciszącej („ś”, „ź”, „ć”, „dź”). Choć czasem bywa urocze w oczach rodziców, może negatywnie wpływać na samoocenę dziecka, jego relacje z rówieśnikami oraz rozwój językowy. Dlatego ważne jest, aby wiedzieć, kiedy należy zareagować i jak skutecznie pomóc dziecku.
Seplenienie występuje w różnych formach, takich jak międzyzębowe (gdy język wsuwany jest między zęby), boczne (zniekształcenie dźwięku poprzez wypływ powietrza bokiem jamy ustnej), przyzębowe (język dotyka zębów), wargowe (nadmierny udział warg w artykulacji) oraz nosowe (rezonowanie dźwięków w nosie). Przyczyny seplenienia mogą być różne – od wad budowy aparatu mowy, takich jak krótkie wędzidełko czy wady zgryzu, po niewłaściwe nawyki artykulacyjne wynikające z naśladowania nieprawidłowej mowy. Często też przyczyną są braki w słuchu fonemowym, zaburzenia neurologiczne lub długotrwałe korzystanie ze smoczka i butelki, które mogą deformować zgryz i wpływać na układ języka.
Rodzice często zastanawiają się, kiedy należy interweniować. Do 4. roku życia drobne trudności z realizacją głosek są uznawane za fizjologiczne i zwykle mijają samoistnie. Jeśli jednak seplenienie utrzymuje się po tym okresie, warto udać się do logopedy. Najlepiej zrobić to przed rozpoczęciem szkoły, ponieważ nieprawidłowa wymowa może wpływać na naukę czytania i pisania oraz powodować trudności w kontaktach społecznych.
Terapia logopedyczna jest kluczowa w walce z seplenieniem i zazwyczaj obejmuje diagnozę, ćwiczenia motoryki języka i warg, korektę wad zgryzu (w razie potrzeby we współpracy z ortodontą), naukę prawidłowej artykulacji głosek oraz ćwiczenia słuchu fonemowego. Dziecko uczy się, gdzie powinien znajdować się język, wargi i zęby podczas wymowy poszczególnych dźwięków. Logopeda może również zalecić ćwiczenia do wykonywania w domu, które pomogą utrwalić prawidłową wymowę.
Rodzice odgrywają ważną rolę w procesie terapii. Mogą wspierać dziecko poprzez modelowanie poprawnej wymowy, wspólne wykonywanie ćwiczeń zaproponowanych przez logopedę oraz dbanie o prawidłową dietę, która wspiera rozwój aparatu mowy (np. gryzienie twardych pokarmów). Warto również ograniczać używanie smoczka po ukończeniu pierwszego roku życia, aby uniknąć problemów z zgryzem.
Podsumowując, seplenienie może wydawać się błahym problemem, ale w dłuższej perspektywie może utrudniać dziecku funkcjonowanie w społeczeństwie i naukę. Jeśli zauważysz, że Twoje dziecko ma trudności z wymową, nie czekaj – skontaktuj się z logopedą. Wczesna interwencja to klucz do sukcesu, a współpraca rodzica, logopedy i nauczyciela może znacząco przyspieszyć efekty terapii. Jeśli potrzebujesz wsparcia, zapraszam do poradni – razem znajdziemy najlepsze rozwiązanie!