Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe, które objawia się trudnościami w mówieniu w określonych sytuacjach społecznych, mimo że dziecko potrafi swobodnie rozmawiać w innych okolicznościach, np. w domu. Najczęściej problem ten pojawia się w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, kiedy dziecko zaczyna funkcjonować w nowych grupach społecznych.
Objawy mutyzmu wybiórczego
- Brak mowy w określonych sytuacjach (np. w przedszkolu, szkole, w obecności niektórych osób), mimo że dziecko mówi w innych kontekstach.
- Silny stres i napięcie w sytuacjach wymagających komunikacji werbalnej.
- Unikanie kontaktu wzrokowego i interakcji z rówieśnikami lub dorosłymi w sytuacjach społecznych.
- Utrzymywanie się problemu przez co najmniej miesiąc (nie licząc pierwszego miesiąca w nowym środowisku).
- W niektórych przypadkach dziecko może komunikować się za pomocą gestów, mimiki lub pisania.
Jak pomóc dziecku z mutyzmem wybiórczym?
1. Nie zmuszaj do mówienia
Najważniejsze jest, aby nie wywierać presji na dziecko, by mówiło. Zmuszanie do odpowiedzi lub ciągłe pytania typu „Czemu nie mówisz?” mogą nasilać lęk i pogłębiać problem.
2. Twórz bezpieczne środowisko
Dziecko powinno czuć się akceptowane i bezpieczne. Ważne jest, aby nie krytykować ani nie wyśmiewać jego trudności. Można chwalić za inne formy komunikacji, np. za kontakt wzrokowy, gesty czy pisanie.
3. Stopniowe oswajanie z sytuacjami społecznymi
Eksponowanie dziecka na trudne sytuacje powinno odbywać się stopniowo. Można zacząć od obecności bliskiej osoby i stopniowo wprowadzać nowe osoby do rozmowy.
4. Współpraca z nauczycielami i specjalistami
Mutyzm wybiórczy wymaga współpracy rodziców, nauczycieli oraz psychologów i logopedów. Nauczyciele mogą stosować strategie wspierające, np. pozwalając dziecku na alternatywne formy komunikacji.
5. Terapia psychologiczna
Skuteczną metodą pracy z mutyzmem wybiórczym jest terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga dziecku stopniowo przezwyciężać lęk przed mówieniem. W niektórych przypadkach stosuje się także trening umiejętności społecznych.
6. Zabawy i ćwiczenia wspierające komunikację
W domu warto stosować zabawy, które pomagają dziecku nabierać pewności siebie w mówieniu, np. odgrywanie scenek, rozmowy przez maskotki lub nagrywanie głosu.
Podsumowanie
Mutyzm wybiórczy to zaburzenie, które może powodować trudności w codziennym funkcjonowaniu dziecka. Jednak dzięki odpowiedniemu wsparciu, cierpliwości i współpracy z terapeutami można pomóc dziecku stopniowo przezwyciężyć lęk przed mówieniem. Najważniejsze jest stworzenie bezpiecznego środowiska i stopniowe oswajanie dziecka z komunikacją w trudnych dla niego sytuacjach.